اصول اخلاقی انتشار مقاله

آیین‌نامه اخلاق نشریه علمی پژوهشی "پژوهشنامه ریخته گری"

"این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار (COPE ) می باشد و از آیین نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در آثار علمی پیروی می نماید". 

این آئین نامه، منشور یا تعهدنامه‌ای است که برخی حدود اخلاقی و مسئولیت‌های مربوط به انجام فعالیتهای علمی پژوهشی و چاپ آن در مجله علمی "پژوهشنامه ریخته‎گری"، که از این به بعد مجله گفته می شود، را ترسیم می‌کند تا از بروز تخلفات پژوهشی آگاهانه یا ناآگاهانه توسط نویسندگان مقالات پیش‌گیری نماید.

این آئین نامه بر گرفته از "منشور و موازین اخلاق پژوهش" مصوب معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران، موازین انتشاراتی پذیرفته شده بین المللی، و تجربیات موجود در این مجله و برخی از مجلات علمی پژوهشی دیگر است. فهرست مراجع استفاده شده جهت تنظیم این آیین نامه در پایان آورده شده است.

نویسندگان، داوران، هیئت تحریریه و سردبیر مجله موظف هستند تمام اصول اخلاق پژوهشی و مسئولیتهای مرتبط در زمینه چاپ  را دانسته و به آن متعهد باشند. ارسال مقاله توسط نویسندگان، داوری مقاله توسط داوران و تصمیم گیری در مورد قبول یا رد مقاله توسط هیئت تحریریه و سردبیر به منزله دانستن و تبعیت از این حقوق است و در صورت احراز عدم پایبندی هر یک از این افراد به این اصول و مسئولیت‌ها، مجله هرگونه اقدام قانونی را حق خود می‌داند. منشور و موازین اخلاق پژوهش، مصوب معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، بایستی راهنمای نویسندگان و دست اندرکاران داوری و انتشارمجله باشد.

 

وظایف انجمن علمی ریخته گری ایران

  • انجمن علمی ریخته گری ایران به عنوان صاحب امتیاز نشریه، تعهد می نماید که کلیه فرایندهای انتشار مقالات علمی در مجله علمی پژوهشی "پژوهشنامه ریخته‎گری" با نظارت صحیح هیات مدیره صورت می‎پذیرد.
  • انجمن علمی تمامی تلاش خود را برای حمایت از اعضای محترم هیات تحریریه به ویژه از سردبیر و مدیرمسئول مجله برای انتشار مقالات تخصصی و مفید برای جامعه علمی و صنعتی کشور به عمل می آورد. انجمن از همه اعضای هیات تحریریه که با رویکرد اجتماعی به انجمن در انجام وظایف حرفه‌ای کمک می‌کنند، صمیمانه سپاس گزار است.
  • انجمن علمی ریخته‌گری ایران به عنوان حلقه واسط بین صنعت (اعم از صنایع مختلف ریخته‌گری و صنایع مصرف کننده قطعات ریختگی) و دانشگاه تلاش می‌نماید تا با توسعه این روابط از طریق انتشار مقالات علمی محققان کشور نقش موثری در رفع نیازهای علمی و فناورانه جامعه صنعتی داشته باشد تا توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور با محوریت دانش تداوم داشته باشد.
  • انجمن علمی ریخته‌گری ایران قدردان محققان عزیز کشور است که دستاوردهای علمی خود را برای انتشار در مجله "پژوهشنامه ریخته‎گری" به این مجله ارسال می‌کنند. این انجمن ضمن حمایت از حقوق همه نویسندگان، تلاش دارد تا به نحو شایسته‎ای از مقالات علمی برتر تقدیر هم به عمل آورد.
  • انجمن علمی از داوران محترمی که مسئولانه و با دقت ارزیابی علمی مقالات را به عهده می‌گیرند و پیشنهادهای ارزشمند خود را برای اصلاح مقالات ارائه می‌دهند، صمیمانه تقدیر می‌کند. انجمن تلاش دارد تا داوران ممتاز نشریه به صورت دوره‌ای معرفی شوند.

 

وظایف سردبیر، مدیر مسئول و اعضای هیات تحریریه:

  • اصول اخلاقی مجله علمی پژوهشی "پژوهشنامه ریخته‎گری" در خصوص وظایف سردبیر، مدیر مسئول و اعضای هیات تحریریه مبتنی بر توصیه‎های کمیته اخلاق نشر (COPE) است.
  • سردبیر مجله و همه اعضای هیات تحریریه در جهت بهبود کیفیت مجله فعالانه تلاش می کند.
  • سردبیر مسئول تصمیم گیری در خصوص انتشار مقالات ارسال شده به مجله می باشد.
  • بررسی مقالات از نظر همگام بودن با سیاست های انجمن علمی ریخته گری ایران و هیت تحریریه مجله و مقید بودن به قوانین تصویب شده از دیگر وظایف سردبیر محسوب می شود.
  • سردبیر و اعضای هیات تحریریه باید مقاله را صرفا از نظر محتوایی و بدون توجه به نژاد، جنسیت، گرایش جنسی، باورهای مذهبی، قومی، شهروندی و یا جهت گیری سیاسی نویسندگان بررسی کند.
  • سردبیر و هر یک از اعضای هیئت تحریریه نباید هرگونه اطلاعاتی درباره مقاله ارائه شده را جز برای نویسنده مسول، داوران، ویراستاران و ناشر فاش کند.
  • فرایند داوری در این مجله از نوع داوری یک طرفه خواهد بود بطوریکه داور برای نویسنده نامشخص است اما داور نام نویسنده را می‎بیند.
  • سردبیر نمی تواند موارد منتشر نشده در مقاله های ارسالی را بدون اجازه کتبی از نویسنده آن، استفاده کند.
  • سردبیر و اعضای هیات تحریریه از نرم افزارهای مشابهت یاب برای ارزیابی میزان هم پوشانی مقالات استفاده می کنند تا از انتشار مقالات مشابه و با هم پوشانی نامناسب جلوگیری نمایند. 

وظایف داوران:

  • داوران در بررسی کیفی، محتوایی و علمی مقالات به سردبیر نشریه در جهت انتشار مقاله یاری می‎رسانند. داوران از طریق سردبیر و اعضای تحریریه با نویسنده ارتباط برقرار می کنند تا نویسنده را در جهت بهبود و ارتقا کیفی و محتوایی مقاله یاری رساند.
  • تمامی اطلاعات موجود در مقالات می‎بایست برای داور محرمانه تلقی شود و جز افرادی که توسط سردبیر مجاز شناخته شده است، نباید به شخص دیگری نشان داده یا در مورد آن بحث شود.
  • داوری مقالات می‎بایست بر اساس مستندات علمی و استدلال کافی باشد و با وضوح و روشنی بیان شود و از اعلام نظر سلیقه‎ایی و شخصی در داوری مقالات خودداری شود.
  • داور باید توجه سردبیر را به هرگونه تشابه قابل توجه و یا هم‎پوشانی بین مقاله‎های در دست بررسی و یا هر مقاله چاپ شده دیگر که از آن اطلاع دارد جلب کند.
  • اطلاعات ویژه و یا ایده‎های بدست آمده در هنگام داوری باید مخفی نگه داشته شود و نباید برای منفعت شخصی از آن استفاده شود.
  • هر داوری که احساس کند، فاقد صلاحیت لازم برای بررسی یک اثر پژوهشی است به هردلیلی اعم از نبودن موضوع مقاله در حوزه کاری و یا طولانی شدن فرایند داوری به دلیل کمبود وقت یا عدم دسترسی به امکانات کافی و ... باید سردبیر را مطلع نموده و از روند بررسی مقاله انصراف دهد.
  • توجه به منابع استفاده شده در مقاله از دیگر وظایف داوران است، کلیه تحقیقات، موضوعات و نقل قول هایی که در مقاله استفاده شده است می‎بایست با ارجاع‎دهی کامل و مناسب در کتابنامه همراه باشد.
  • داوران، مقالاتی که منافع اشخاص، موسسات و شرکت‎های خاصی به وسیله آن حاصل می‎شود و یا روابط شخصی در آن مشاهده می شود را نمی بایست برای داوری قبول کنند.

 

وظایف نویسندگان:

  • نویسندگان مقاله‎های پژوهشی علاوه بر تدوین یک گزارش دقیق از کار انجام شده نیاز است که در مقاله خود از بیان علمی خوب و رسا استفاده نماید.
  • مقالات باید با جزئیات کافی و مرجع باشد تا به دیگران اجازه تکرار کردن آنرا بدهد. اظهارات جعلی و نادرست، غیراخلاقی بوده و غیر قابل قبول می باشد.
  • ارائه همزمان یک مقاله به چند نشریه و یا ارائه مقالات منتشر شده و یا پذیرش شده در سایر نشریات خلاف قوانین است.
  • مقالات ارائه شده توسط نویسندگان می‎بایست کار خود نویسنده ارائه کننده مقاله بوده و هرگونه استفاده از تحقیقات سایر افراد با ذکر منبع در مقاله آورده شود.
  • از تمام کسانی که سهم قابل توجهی در انجام کار و تدوین مقاله دارند به عنوان نویسندگان مشترک نام برده شود و یا به عنوان همکاران از آنها در بخش پایانی مقاله قدردانی شود. معرفی نویسندگانی که در انجام کار تخصص نداشته و نقشی در انجام کار اصیل پژوهشی ندارند، جایز نیست. 
  • نویسنده اصلی باید اطمینان حاصل کند که نام تمام نویسندگان مشترک، در مقاله گنجانده شده  و تمام نویسندگان مشترک نسخه نهایی مقاله را دیده و به تایید آنها رسیده است و برای ارائه آن به مجله برای انتشار موافقت دارند.
  • نویسنده در هر زمانی که متوجه هرگونه خطا و بی دقتی در مقاله خود شود، سردبیر مجله یا ناشر را در جریان آن قرار داده و نسبت به اصلاح آن اقدام و یا مقاله را بازپس گیرد.

 

رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی

  • اگر در هر یک از مراحل ارسال، داوری، ویرایش، یا چاپ مقاله در نشریه علمی پژوهشی پژوهشنامه ریخته‌گری یا پس از آن، از وقوع یکی از موارد  ذیل اطمینان حاصل شود، رفتار غیراخلاقی انتشاراتی و پژوهشی  محسوب شده و مجله حق برخورد قانونی با آن را دارد.
  • جعل داده‌ها (Fabrication)  : عبارت است از گزارش مطالب غیر واقعی و ارائه داده‌ها یا نتیجه‌های ساختگی به عنوان نتایج آزمایشگاهی، مطالعات تجربی و یا یافته‌های شخصی. ثبت غیرواقعی آنچه روی نداده است یا جابجایی نتایج مطالعات مختلف مثال‌هایی از این تخلف است.
  • تحریف داده‌ها (Falsification) : عبارت است از ثبت و ارائه نتایج پژوهش به نحوی که جزئیات اجرای پژوهش یا فرایند جمع اوری داده‌ها دست‌کاری شود، یا داده‌هایی حذف یا تغییر یابد، یا برخی نتایج کوچک به منظور پنهان کردن واقعیات بزرگتر بزرگنمایی شود (Juicy quotes) تا نتایج پژوهش در راستای اهداف خاص دنبال گردد یا نتایج ارائه شده مورد تردید قرار نگیرد.
  • سرقت علمی(Plagiarism)   : شامل اقتباس نزدیک افکار و عبارات نویسندگان دیگر، کپی‌برداری در بیان اندیشه‌ها، شباهت‌های ساختاری در نوشتار یا انتساب ایده‌ها و نتایج دیگران بدون ارجاع مناسب، یا معرفی آن به عنوان یک پژوهش اصیل علمی است.
  • اجاره علمی: منظور آن است که نویسنده (نویسندگان) فرد دیگری را برای انجام پژوهش به کار گیرد و پس از پایان پژوهش، با دخل و تصرف اندکی آن را به نام خود به چاپ رساند.
  • انتساب غیر واقعی: منظور انتساب غیر واقعی نویسنده (نویسندگان) به موسسه، مرکز یا گروه آموزشی یا پژوهشی است که نقشی در اصل پژوهش مربوطه نداشته اند.
  • ارسال مجدد یک مقاله، انتشار هم‌پوشان، اضافه کردن "مولف افتخاری" یا حذف "مولف واقعی"

 

منابع:

برخی از منابع که در تدوین این آیین نامه از انها استفاده شده است به شرح زیر است:

  • منشور و موازین اخلاق پژوهش" مصوب معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری 
  • آیین نامه اخلاق نشریه علمی پژوهشی مهندسی متالورژی              http://metalleng.ir/journal/process?ethics
  • آیین نامه اخلاق نشریه علمی پژوهشی علوم و فناوری کامپوزیت      http://jstc.iust.ac.ir/journal/process?ethics
  • آیین نامه اخلاق فصلنامه آموزش مهندسی ایران                               http://ijee.ias.ac.ir/journal/process?ethics
  • جلال حجازی، اخلاق و آیین مهندسی جهان پایی است، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 12، شماره 46، تابستان 1389، صفحه 69-82
  • محمود یعقوبی؛ مهدی بهادری نژاد؛ کیان عزیزیان، "اخلاق در حرفه مهندسی، درسی برای دانشجویان مهندسی"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 5، شماره 20، زمستان 1382، صفحه 9-22
  • محمود یعقوبی؛ مهدی بهادری نژاد، "در فضایل انسانی مهندسان، بخش اول: خردمندی"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 5، شماره 17، بهار 1382، صفحه 9-21
  • محمود یعقوبی؛ مهدی بهادری نژاد، "در فضایل انسانی مهندسان، بخش دوم: طریقت"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 5، شماره 17، بهار 1382، صفحه 23-28
  • محمود یعقوبی؛ مهدی بهادری نژاد، "در فضایل انسانی مهندسان، بخش سوم: اخلاق حرفه ای"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 5، شماره 18، تابستان 1382، صفحه 57-68
  • جلال حجازی؛ پرویز دوامی؛ ناصر توحیدی؛ علی حائریان اردکانی؛ علی کریمی طاهری؛ رضا محمودی، "فناوری و دانش فنی"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 12، شماره 48، زمستان 1389، صفحه 65-88.
  • رضا داوری اردکانی، "ملاحظاتی درباره اخلاق در علم و مهندسی"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 12، شماره 46، تابستان 1389، صفحه 1-15.
  • جلال حجازی، "مهندس و مهندسی"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 12، شماره 46، تابستان 1389، صفحه 69-82
  • حسن ظهور، محمد خلج، "ارکان اخلاق مهندسی"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 12، شماره 46، تابستان 1389، صفحه 83-97.
  • سهیلا صلاحی مقدم، علی مقداری، "فضیلتهای اخلاقی فراموش شده در علوم و مهندسی: نشر علم"، فصلنامه آموزش مهندسی ایران، دوره 12، شماره 46، تابستان 1389، صفحه 51-63.
  • ابونصرفارابی (معلم ثانی)، "آداب تعلیم و تعلم در اسلام"،